دوران امام محمد باقر (ع) و شکوفایی جامعه شیعی

به گزارش پیام خبر، امام محمد باقر(ع) پنجمین امام شیعه در روز اول رجب مصادف با روز جمعه در سال 57 هجری دیده به جهان گشود، پدر گرامی ایشان امام سجاد (ع) و مادر بزرگوارش فاطمه دختر امام حسن(ع) بود. مشهورترین لقب ایشان «باقر» است. 3 ساله بود که واقعه عاشورا اتفاق افتاد و 38 سال در کنار امامت پدر عزیزش امام سجاد(ع) بود و با شهادت ایشان در سال 95 هجری دوران امامت ایشان آغاز شد . این دوران به گواهی امام صادق (ع) نوزده سال و دو ماه ادامه یافت و با حکمرانی پنج تن از خلفای اموی هم زمان بود . از حضرت باقر(ع) برخورد سیاسی عمومی با خلفای هم عصرشان گزارش نشده اما هر گاه فرصت را مناسب می دید حکومت غاصبانه آنان را نفی می کرد . سرانجام آن امام مظلوم در اثر دسیسه «هشام بن عبدالملک» مسموم شد و به روز هفتم ذی الحجه از سال 114 هجری در سن 57 سالگی چشم از جهان فروبست و در بقیع به خاک سپرده شد. امام باقر(ع) علاوه بر علم عظیم الهی وحلم بی نظیر دارای سجایای اخلاقی بزرگی بودند. به مناسبت سالروز میلاد آن حضرت گفتگویی انجام داده ایم با حجت الاسلام «محمدرضا فوادیان» ، استاد حوزه و دانشگاه که در پی می آید: فضای جامعه در دوران امامت امام محمدباقر(ع) چگونه بود؟ امامت امام سجاد (ع) بیش از 30 سال به طول انجامید که ابتدای امامت آن حضرت مصادف با زمانی بود که شیعه مهجور شده بود، اما امام سجاد (ع)در طول این سال‌ها شرایط و بستری را فراهم کردند که مردم، مرجعیت علمی ائمه (ع) را بپذیرند. دانش امام محمد باقر(ع) در میان شیعیان زبانزد است و ما معتقدیم که ایشان فرصتی برای نشر علوم اهل بیت (ع) پیدا کردند و امروز مطالب زیادی از آن حضرت به یادگار مانده است. در میان 12 امام معصوم (ع)، بیشترین احادیث و روایات منتسب به امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) است، همه مردم از جمله فرقه‌ها و جریان‌های مختلف در دوران امام محمدباقر(ع)، به در خانه اهل بیت (ع) می‌رفتند و از علم سرشار آن حضرت استفاده می‌کردند. امام محمد باقر (ع) از فرصتی که امام زین العابدین(ع) ایجاد کرده بودند، استفاده کردند و موضوعات مختلف از جمله احکام، معارف و کلام شیعه را جان تازه بخشیدند. اولین جریانات انحرافی در زمان امام محمدباقر (ع) شکل گرفت در این خصوص توضیح بفرمایید؟ در زمان امامت آن حضرت، اولین جریان‌های انحرافی شکل گرفت به همین دلیل در میان روایاتی که به نقل از امام محمد باقر (ع) بیان شده است، روایات مهدویت نیز وجود دارد. در میان ائمه معصوم (ع)، امام محمد باقر (ع) بعد از امام صادق (ع) بیشترین روایات مهدویت را بیان فرموده است و معرفت امام زمان (عج)، مساله غیبت امام مهدی (عج)، انتظار، علائم ظهور، حکومت و رجعت مهم ترین موضوعاتی است که امام محمد باقر (ع) در احادیث مهدویت به آن اشاره فرموده است. یکی از موضوعات مهم دیگر در خصوص زمینه‌های صدور روایات مهدویت از امام محمد باقر (ع) است؛ به طوری که نارضایتی مردم از بنی امیه در دوران امام باقر (ع) بالا گرفته بود و مردم از حکومت اموی خسته شده بودند و حکومت اموی رو به ضعف می‌رفت. رویکرد مردم در دوران امام باقر (ع) نسبت به حکومت حاکم زمان و امامت امام زمان شان چگونه بود؟ در آن دوران درخواست‌هایی از سوی مردم به امام محمدباقر (ع) جهت تشکیل حکومت می‌شد، از جمله عبدالحمید واسطی و زراره به امام باقر (ع) که تاکید بر قیام می‌کردند؛ در دوران امام محمد باقر (ع)، شور و شوق انتظار برای تشکیل حکومت اهل بیت (ع) زیاد شده بود. درکتاب رهبر فرزانه انقلاب (مدظله) با نام «انسان 250 ساله»، آمده است که برخی مردم گمان به قائمیت امام محمدباقر (ع) داشتند و آن حضرت را امام قائم می‌پنداشتند که علت این امر این بود که حکومت بنی امیه رو به ضعف می‌رفت، ظلم و فساد در جامعه افزایش یافته بود و شیعیان علاقمند بودند که اهل بیت (ع) حکومت تشکیل دهند. در زمان امامت امام محمد باقر (ع)، آن چنان شوق برای تشکیل حکومت اهل بیت (ع) زیاد شده بود که امام باقر (ع) از این موضوع استفاده کردند و آن شرایط حکومت حقیقی اهل بیت (ع) را که برای امام دوازدهم است، بیان فرمودند. وقتی مردم از امام محمدباقر (ع) درخواست قیام می‌کنند، آن حضرت (ع) تبیین می‌ کنند که اکنون شرایط مهیا نیست، اما فرزندی از فرزندان آن حضرت در آینده قیام می‌کند و حکومت تشکیل می‌دهد. نقش امام باقر (ع) در شکوفایی جامعه شیعی چگونه بود؟ اگر دوران امامت امام باقر (ع) را با امامان پیش از ایشان مقایسه کنیم، مشاهده می‌کنیم که به خاطر ایجاد فضای مناسب برای تبلیغ معارف ناب دینی و شرایط زمانی امامت امام محمدباقر (ع) شاهد یک شکوفایی فوق‌العاده در جامعه شیعی هستیم. امام باقر (ع) روایات بسیاری درباره امام مهدی (عج) دارند و علاقمندان به این موضوع می‌توانند به سه کتاب مراجعه کنند، از جمله کتاب «کمال الدین» شیخ صدوق که در جلد اول آن همه روایات امام محمد باقر (ع) در مورد امام مهدی (عج) را بیان کرده است. همچنین در جلد پنجم کتاب «معجم احادیث الامام المهدی»، احادیث امام باقر (ع) در باره امام عصر (عج) بیان شده است، همچنین کتاب «یاد مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف» تالیف خادمی شیرازی نیز روایات امام باقر (ع) در رابطه با حضرت مهدی (عج) آمده است. مقالاتی در خصوص طرح اندیشه مهدویت از سوی امام باقر (ع) تالیف شده است که تاملی در چگونگی طرح آموزه‌های مهدویت از سوی امام باقر علیه‌السلام و کیفیت ارائه معارف مهدوی از سوی آن حضرت است و در این مقالات، روایات امام باقر (ع) در خصوص امام زمان (عج) را تحلیل کرده است که از اهمیت زیادی برخوردار است. منبع: شبستان